به گزارش راسخ
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اخیراً پرویز خسروشاهی، رئیسکل بیمه مرکزی نیز به صف افرادی مدام است که بر این باورند که نرخ رشد رسمی ارز تأثیری بر نرخ بازار غیررسمی ندارد. وی در یادداشتی با انتقاد از سخن بگوییدهای رئیس اسبق سازمان برنامه و بودجه در خصوص تأثیر افزایش نرخ ارز رسمی بر نرخ غیررسمی ارز نوشت: «نظر میکنم یکی از دانشجویان ایشان از ایشان سوال کنند که بهطور اشکار چرا و با چه مکانیزمی هنگامی نرخ ارز مبادلهای را میبرند بالا، نرخ ارز غیررسمی هم میره بالا؟»
مکانیزم تأثیر رشد نرخ ارز رسمی بر جهش نرخ غیررسمی چیست؟
استدلال همیشگی افزایش نرخ ارز رسمی این است؛ “هنگامی نرخ بالاتری در بازار غیررسمی وجود دارد، طبیعتاً صاحبان ارز (صادرکنندگان) انگیزهای برای اراعه ارز در نرخ پایینتر (نرخ رسمی) ندارند و ترجیح خواهند داد که ارزهای خود را در بازار غیررسمی اراعه کنند، به این علت اگر ما نرخ ارز رسمی را به نرخ ارز غیررسمی نزدیک کنیم، مقدار اراعه در بازار غیررسمی افزایش مییابد و اتفاقاً این نرخ پایین میآید و بازار ارز به ارامش میرسد.،”
اما مسئلهای که در این تحلیل مورد دقت قرار نمیگیرد، این است که جدا از تقاضای رسمی برای واردات، مطابق برآوردها نزدیک به ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار تقاضای خارج از سامانه (تقاضای قاچاق) در بازار وجود دارد، در واقع هنگامی نرخ رسمی به نرخ غیررسمی نزدیک شود، طبیعتاً صاحبان ارز (صادرکنندگان) بهعلت وجود ریسکهای گوناگون، ترجیح خواهند داد ارز خود را در سامانه رسمی اراعه کنند، در این شرایط متقاضیان ارز خارج از سامانه رسمی، برای فراهم نیاز ارزی خود ناچار به اراعه نرخ بالاتری می باشند و به این ترتیب مجدداً نرخ را در بازار غیررسمی بالا میبرند تا برای صاحبان ارز اختلاف ارز غیررسمی با رسمی مجدداً معنادار شود و آنها را مجاب به پذیرفتن ریسک اراعه ارزهای خود در بازار غیررسمی کند،
به این علت تا وقتی که هیچ سازوکار کنترلی برای مدیریت بازار غیررسمی یا بهعبارت دقیقتر قاچاق وجود ندارد، هیچگاه ارز تکنرخی در اقتصاد ایران ممکن نخواهد می بود، کما این که توانایی سالهای قبل بر این حقیقت صحه میگذارد. سیاستگذار اقتصادی هرگاه بهجستوجو تکنرخسازی ارز رفته است، احتمالا در مختصرزمان توفیقاتی پیدا کرده اما هیچ زمان در طویل مدت به این خواسته خود نرسیده است.
توانایی ۹۷، تعمیق نیما (رشد نرخ ارز رسمی) عامل جهش ۱۰۰درصدی نرخ غیررسمی
در سال ۹۶ با نقلشدن انتخابات ریاستجمهوری آمریکا و کاندیداتوری ترامپ و تهدید او مبنی بر پارهکردن برجام، مبانی تصنعی افت تورم و رشد اقتصادی ایجادشده بر مبنای برجام در اواخر سال ۱۳۹۶ و سال ۱۳۹۷ فرو ریخت، نرخ دلار در اواخر سال ۱۳۹۶ اغاز به افزایش کرد بهطوری که در اغاز سال ۱۳۹۷ به نزدیک به ۵۰۰۰ تومان افزایش یافت. دولت برای کنترل بازار ارز، اطلاعیه شمارۀ یک را با مقصد یکسانسازی نرخ دلار توسط بانک مرکزی در تاریخ ۱۳۹۷/۱/۲۱ انتشار کرد و نرخ رسمی دلار ۳۵۰۰تومانی را به ۴۲۰۰ تومان افزایش داد تا تقریباً دلار را در ۴۲۰۰ تکنرخی کند.
در تیر ۹۷ که دلار در بازار آزاد به ۹ هزار تومان رسیده می بود، منفعتبرداری از سامانه نیما داخل فاز عملیاتی شده می بود، این چنین در این مقطع یک تصمیم حیاتی برای عبور از سیاست تثبیت ارزی اتخاذ گردید، بر این مبنا کالاهای وارداتی به سه دسته اساسی، واسطهای تشکیل و مصرفی تقسیم شد و ارز حاصل از صادرات به سه گروه ارز نفتی، ارز صادراتی فولاد و پتروشیمی (۸۰ درصد ارز صادراتی) و ارز صادرات خرد (۲۰ درصد ارز صادراتی در بازار ثانویه ارزی) تبدیل شد.
در ادامه نیز بهمنظور تعمیق نیما و تکنرخسازی ارز نرخ ارز رسمی به ۹ هزار تومان افزایش یافت تا به نرخ بازار غیررسمی نزدیک شود، این عمل منجر شد به اینکه در مهر ماه همان سال مجدداً نرخ دلار جهش کند و تا ۱۹ هزار تومان نیز بالا رود.
چندی سپس دولت زمان، با پی بردن به نادرست خود و پافشاری بانک مرکزی بر نیمای ۹هزارتومانی و عزم سیاستگذار بر عدم تحول نرخ رسمی، این پالس را به بازار غیررسمی صادر کرد که نرخ رسمی دیگر افزایشی نخواهد داشت، نرخ دلار بازار آزاد با دریافت این سیگنال، در آذر ۹۷ تا ۱۰هزار تومان افت اشکار کرد و فاصله نیما و دلار آزاد زیاد کم شد،
دقیقاً شبیه همین اتفاق در حذف ارز ۴۲۰۰تومانی در اردیبهشت ۱۴۰۱ نیز تکرار شد و افزایش نرخ ارز رسمی تبدیل افزایش نرخ غیررسمی ارز شد.
انتهای مطلب/+
دسته بندی مطالب
کسب وکار