به گزارش راسخ
به گزارش خبرنگار فرهنگی ، فیلم مستند «در جستجوی تختکنشینها» به کارگردانی محسن شیرزایی در هشتمین جشنوارهی تلویزیونی مستند وجود دارد و از شبکهی مستند سیما پخش میشود.
شیرزایی با اصرار بر این که فیلم مستند «در جستجوی تختکنشینها» به جستوجو بازدید یک هویت فراموش شده است، او گفت: تختکنشینها از اقوام قدیمی سیستان بودند که در دل دریاچهی هامون به دامداری مشغول و کارشان پرورش گاو سیستانی بوده است. متاسفانه با خشکسالیهای پی در پی، این گروه مورد قیمت را از دست دادیم؛ به عبارت دیگر، هم اجتماع تختکنشینها و هم نسل اصیل گاو سیستانی از هامون برچیده شد و دیگر خبری از آنها نیست.
او همین طور گفت: واژههای «تختک» و «تختکنشین» از زبان محلی گرفته شده و به مردمی حرف های میشود که در هامون به گلهداری گاوها میپرداختند. علاوه بر این، تختک به جایی از هامون حرف های میشود که از سطح آب بالاتر است و امکان استراحت گاوها را در شب فراهم میکند؛ این فضای جزیره همانند، کم کم تبدیل به محل زیست انسان و دام در کنار هم شد و به این نام شهرت یافت و تا این مدت هم در بین مردم سیستان، یک نام آشنا به حساب می اید.
این فیلمساز مستند درموردی مسیر تحقیق و پژوهش فیلم خود او گفت: منبع های اشکار و سازمان یافتهای در ربط با تختکنشینها وجود ندارد؛ به یاد دارم که توسط یکی از دوستان، چند عکس از آقای هرتسفلد (جامعهشناس و باستانشناس آلمانی) در اختیار ما قرار گرفت که احتمالا اولین تصاویر ثبت شده در ایران از زندگی آنها می بود؛ به این علت، ما هیچ عکس قدیمیتر یا منبع های مکتوب در اختیار نداشتیم. بر همین مبنا، زیاد تر پژوهش این فیلم مستند بر مدار تحقیقات میدانی پیش رفت.
او او گفت: هنگامی به تاریخ نگاه میکنیم پیکرهی گاو سیستانی را در ۳۵۰۰ سال قبل و در شهر سوخته میبینیم. بر همین مبنا، از سالهای ۱۳۹۸ به سپس تلاش بسیاری کردیم تا بتوانیم تصاویر اولیه از زندگی تختکنشینها را به دست بیاوریم. خوشبختانه برخی تصاویر که به نظر میرسد مربوط به دهه ۱۳۵۰ باشد را از برخی منبع های شخصی جمعآوری کردیم که در این فیلم مورد منفعت گیری قرار گرفت.
شیرزایی با اصرار بر این که حل قضیهی هاموننشینها نیازمند اجماع جهانی است، او گفت: در شرایط جاری، نمیتوانیم از هاموننشینها سخن بزنیم، چرا که دیگر فردی در هامون نمانده است. به نظرم قضیه و مشکل هامون در سطح ملی قابل از بین بردن نیست؛ من سالهای بسیاری را صرف پژوهش میدانی کردم و با هاموننشینها زندگی و گشت و گذار داشتم که این فیلم مستند حاصل همین مراودات با آخرین بازماندگان هامون هست. معتقدم قضیهی هامون یک قضیهی بینالمللی و نیازمند اجماع جهانی است؛ یقیناً باید پذیرفت که عمدهی مشکلات هامون به افت مقدار بارندگی در این سالها برمیگردد.
او گفت: دلنشین است بدانید که این پروژه را به زمان ۵ سال بایکوت کردیم، به امید این که آبی سرازیر بشود و ما بخشی از زیست تختکنشینهای باقیمانده در هامون را ببینیم که یقیناً این انتظار ما نتیجه داشت و طی این سالها حداقل دو بار، آب در هامون جاری و مجددا خشک شد. قضیه خشکسالی در شمال و جنوب سیستان و بلوچستان فراگیر است و به همین علت، تولیدات کشاورزی به اختصاصی خرما و مرکبات، دچار ضعف جدی شده است.
شیرزایی درموردی استان سیستان و بلوچستان و بازنمایی آثار سینمایی از آن او گفت: سیستان و بلوچستان استانی با بیشترین نرخ جوانی در سرزمین است، اما از طرف دیگر، این استان بیشترین نرخ بیکاری را دارد و مسلما در این چنین شرایطی نمیتوان به ایدهآلها رسید. باید اشاره کنم که تختکنشینها در این سالها با سختی شرایط جوی و افت حمایتدولتی، آرام آرام گاوهای خود را به نصف قیمت به قصابها فروختند و با پول آن به سمت قاچاق سوخت رفتند. من از نزدیک لمس کردم که نگهداری دام، چیزی جز نابودی اندوخته نیست! بر همین مبنا، غالب تختکنشینها به سمت قاچاق سوخت و اخیرا مطرح رزاق که طرحی در راستای قانونی کردن فروش سوخت است، سوق اشکار کردند. فراموش نکنید که سیستان و بلوچستان نیازمند احداث کارخانه است، تا چرخ تشکیل داشته باشد، ولی این اتفاق در این استان محدود شده است.
او درموردی علت پرداخت به این سوژه او گفت: فیلم مستند در جستجوی تختکنشینها برای من یک الزام می بود؛ من اهل این منطقه هستم و دلم میخواست این فیلم را بسازم؛ به واسطه این که تختکنشینها زیست و اجتماعی خاص در منطقه سیستان بوده، ساخت فیلم درموردی آن دغدغهی من شد، اما مسیر تشکیل زیاد سخت و طویل می بود، چرا که به لحاظ اسناد و این چنین ثبت تصویری نیاز به صرف زمان بیشتری داشتیم و من هم عجلهای برای پایان کار نداشتم.
او همین طور گفت: تصمیم داشتیم فیلمی کاملا مشاهدهگر بسازیم، اما سراغ هر گروهی که رفتیم، متاسفانه از هامون رفته بودند. این قضیه، کار را برای ما به شدت سخت کرد و قصه فیلم چند پاره شد، تا جایی که به ناچار ناچار شدیم برای آن نریشن بنویسیم و خرده روایتهایی که ثبت کرده بودیم را جمعبندی کنیم، به نظر من این فیلم باید با ساختار نریشن به پایان میرسید، چرا که فقط با مشاهدهگر بودن نمیشد این قصه را برای مخاطب تعریف کرد و نیاز می بود اطلاعاتی از سوژه و نوشته، از طریق گفتار متن به مخاطب انتقال داده بشود. خوشبختانه این اتفاق رقم خورد و از چیزی که شکل گرفت، راضی هستم.
این کارگردان سینمای مستند درموردی نقش تلویزیون در به عکس کشیدن مشکلاتهای زیستمحیطی او گفت: در این قضیه، تلویزیون باید نقش زیاد فعالی بازی کند، چرا که حس میکنم فقط منطقهی سیستان نیست که دچار مشکلاتی همانند بیآبی، ریزگرد و … شده است، بلکه اکثر اقلیم کشورمان در یک دههی تازه به شدت دچار مشکلات زیاد زیستمحیطی از جمله کمآبی، طوفانهای ماسهای، فرونشستها و … شده است. به نظرم در این چنین شرایطی باید در کنار هم با فرهنگسازی، به کارگیری الگوهای مصرف و تطبیق دانش امروزی، بر این شرایط فائق بیایم؛ در این بین رسانه ملی و تلویزیون هم انصافا با همه توان به میدان آمده است و امیدوارم ما و سرزمین عزیزمان از این شرایط و بحران آب سربلند بیرون بیایم؛ این قضیه نیازمند دقت همهی ما به مسائل زیست محیطی است؛ ملزوم است هم آگاهی بیشتری به دست بیاوریم و هم الگوساز باشیم.
بر پایه این گزارش، فیلم مستند «در جستجوی تختکنشینها» امشب سهشنبه ۲۹ آبان ماه ساعت ۲۱ از شبکه مستند سیما پخش میشود و بازپخشهای آن فردا چهارشنبه ۳۰ آبان ماه ساعت ۹ صبح و ۲۴ خواهد می بود.
انتهای مطلب/
دسته بندی مطالب
کسب وکار