به گزارش راسخ
به گزارش خبرنگار فرهنگی ، فرزانه فخریان را به گفتن مشاور وزیر ارشاد در امور کودک و نوجوان می‌شناسند اما او مسئول راه‌اندازی بنیاد ملی پویانمایی ایران است. در پی تصویب تاسیس بنیاد ملی پویانمایی ایران در شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هیات موسسی برای تدوین برنامه سال ۱۴۰۳ این بنیاد تعیین کرد.
بر پایه این ابلاغ، محمد خزاعی، سیدمحمود اسلامی، محمدحسین قوی، امیررضا مافی و فرزانه فخریان مسئولیت‌دار این مسئولیت شدند. تاسیس بنیاد ملی پویانمایی ایران بنا به تکلیف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای افزایش مقدار تشکیل پویانمایی به مقدار ۷۳۰۰ ساعت تا آخر برنامه هفتم گسترش انجام می‌شود.
یقیناً در کارنامه فرهنگی و رسانه‌ای فخریان این چنین می‌توان به فعالیت مستمر و همکاری‌های متعدد از جمله مدیریت پژوهش و نگارش فیلمنامه نمایشی معاونت برون‌مرزی صداوسیما، مشاوره محتوایی مرکز انیمیشن سوره حوزه هنری، معاونت فرهنگی و تشکیل انتشارات سروش، مدیریت روابط‌عمومی و بین‌الملل بنیاد ادبیات داستانی، مدیریت امور کودک و نوجوان انتشارات علمی و فرهنگی، سردبیری نشریاتی همچون آفرینش و سروش، و عضویت در شورای سیاستگذاری جشنواره باز‌ی‌های رایانه‌ای فجر و هیئت داوران جایزه کتاب سال دفاع مقدس اشاره کرد.
امروز کاری نیست که قوت‌های مدعی تمدن برایش سراغ پویانمایی نرفته باشند. ما باید کاروان ایرانی پویانمایی را هم بزرگ‌تر، نیرومندتر و سریع تر کنیم هم راه رشد و حضورش برای معارفه تمدن ایرانی را هموارتر کنیم.
اما پویانمایی یا همان ساخت انیمیشن در چند سال تازه رونق خوبی اشکار کرده؛ هم چنان که روی پرده نقره‌ای سینمای ایران، رقابت در جشنواره فیلم فجر و وجود در جشنواره‌های خارجی می‌توان به این مسئله دست اشکار کرد که چه مقدار انیمیشن‌های داخلی توانسته‌اند بازدهی مالی و استقبال مخاطب را داشته باشند؛ روزهایی که آنتن تلویزیون مملوء از انیمیشن‌های خارجی می بود که اصلاً تناسبی با فرهنگ و سبک زندگی ایرانی اسلامی نداشتند و این روزها زیاد انیمیشن‌ها و انیمه‌های مختصر داخلی در تلویزیون دیده می‌شود که سرشار از مفاهیم تازه و بدیع می باشند.
صنعت پویانمایی تنها در مخاطب کودک و نوجوان خلاصه نمی‌شود که انیمیشن‌های مختصر داستان‌های «سیاساکتی» و برخی از این انیمیشن‌های محتوایی آموزشی این مسئله را مشخص می کند چه مقدار با زبانِ انیمیشن می‌توان آموزش داد، سخن‌های مهمی را نقل کرد و حتی فرهنگسازی تشکیل کرد. این اهمیت انیمیشن‌سازی و یا همان رونق صنعت پویانمایی را مشخص می کند.
با فرزانه فخریان مسئول راه‌اندازی بنیاد ملی پویانمایی ایران سخن بگویید کردیم و او به سؤالات ما جواب‌های قابل تأملی داده که در ادامه از نظرتان می‌گذرد:
* منظور از صنعت پویانمایی چیست؟ آیا تکمیل زنجیره تشکیل از ابتدای خلق شخصیت تا تبدیل‌شدن آن به انواع و اقسام کالا همانند نوشت‌افزار، اتاق‌خواب کودکان و همانند آن است یا این که با تشکیل یک فیلم پویانمایی، کار به پایان می‌رسد؟
نقطۀ اغاز و منشأ اهمیت پویانمایی، مفهوم و منظوری است که قرار است گفتن و منقل شود. بعد خلق شخصیت و جهان او در محصول پویانمایی مبنای تشکیل می‌شود. این گفتن و انتقال محدودیتی دارد؟ خیر. این خاصیت پویانمایی است که می‌تواند محتوایش را به همۀ عرصههای دیگر رساند و بنا به امکانات آن عرصه ابراز بدهد. کار پویانمایی نه با یک فیلم اغاز می‌شود نه همه، بلکه به گفتن مثال یک فیلم سینمایی پویانمایی حلقه‌ای در زنجیره مدام و بی‌انتهای انتقال مفهوم است که لزوماً اولین حلقه نیست و حتماً آخرین حلقه نباید باشد.
* ما چه مقدار در عرصه اقتباس در تشکیل پویانمایی‌ها موفق عمل کرده‌ایم؟
طی سال‌های قبل کارهای کوچک و بزرگی با اقتباس در حوزه پویانمایی داستانی تشکیل شده، اما بپذیریم که آن‌چنان به چشم نمی‌آید، چون در بین حجم ساخته‌های پویانمایی، این آثار نه زیاد می باشند نه آن‌چنان قوی، و یقیناً به نسبت دارایی خلاقه ادبی کهن و معاصر ایران فرهنگی هم تا این مدت راه بسیاری در پیش داریم. درنظر بگیرید که اقتباس در حوزه دیگر محصولات و تولیدات نمایشی همانند تئاتر و سریال و فیلم هم به اصل جایگاهش نرسیده است.
* واقعاً مخاطب پویانمایی‌ها فقط کودکان می باشند؟ یا می‌توان بزرگسالان را به‌گفتن مخاطب مورد نظر داشت؟
محصولات نمایشی پویانمایی همانند سریال و فیلم سینمایی هم همانند همه محصولات دیگر رده‌بندی سنی و مخاطب خودشان را دارند. این‌طور نیست که پویانمایی را کلی ببینیم و آن کلیت را فقط برای بچه‌ها در نظر بگیریم. هم به لحاظ ظاهری و گرافیکی و هم محتوایی که اراعه می‌شود تولیدات پویانمایی برای سن‌های گوناگون با هم متفاوت می باشند. در سرزمین ما یقیناً محصولات نمایشی پویانمایی عموماً با تصمیم مخاطب کودک و نوجوان تشکیل خواهد شد، که یقیناً باید ببینیم چه مقدار درعمل و درنتیجه تناسبی با آن مخاطبی که حرف های‌اند دارند.
* برخی منتقدان براین باورند که بی‌توجهی به مخاطب بزرگسال بعضاً علتشکست پویانمایی‌ها شده چون اصولاً کودکان بدون والدین به سینما نمی‌روال. به این علت حداقل جاذبه در یک فیلم برای بزرگسالان ملزوم است. نظر شما چیست؟
کار پویانمایی نه با یک فیلم اغاز می‌شود نه همه، بلکه به گفتن مثال یک فیلم سینمایی پویانمایی حلقه‌ای در زنجیره مدام و بی‌انتهای انتقال مفهوم است که لزوماً اولین حلقه نیست و حتماً آخرین حلقه نباید باشد.
کودکان برای هیچ محصولی مشتری محسوب نمی‌شوند به این معنی که هزینه آن را بزرگ‌ترها می‌پردازند و بچه‌ها فقط مخاطب می باشند. اما برای این انتخاب نیازی نیست که محتوا برای بزرگسال هم آورده‌ای داشته باشد، چراکه والدین به جستوجو محتوای سودمند برای بچه‌ها می باشند نه خودشان. مگر کتاب کودک باید برای بزرگسال دلنشین باشد که بگوییم برای مثالً فیلم سینمایی پویانمایی باید برای بزرگسال دلنشین باشد؟ جذابیت این محصولات برای بزرگ‌ترها همین است که برای بچه‌هایشان سودمند و دلنشین باشد و ببینید که فرزندشان در معرض تشکیل باکیفیتی قرار گرفته است.
* از لحاظ صنعت پویانمایی اکنون اگر بخواهیم ایران را در جهان و منطقه قیاس کنیم، چه جایگاهی داریم؟
رشد فنی این سال‌های ایران در پویانمایی دیدنی بوده اما به نسبت حجم و تنوع تولیدات این رشد فنی به همۀ قسمت‌ها تسرّی نیافته است. یعنی نمره‌های بالاتری گرفته‌‌ایم که میانگین را افزایش داده اما نمره‌های پایین هم تا این مدت وجود دارد. به لحاظ محتوا هم شده که جاهایی سخن‌هایی را با پویانمایی بزنیم اما ابزارمان و برگ‌برنده‌مان نشده است و این همان جایی است که با دیگر فعالان مهم پویانمایی دنیا در آن فاصله داریم.
* افتامکانات و تجهیزات چه زیانی به تشکیل پویانمایی‌های ما زده است؟
فعالان پویانمایی در این مورد نظرات مختلفی دارند، اما با اهمیت ترین مسئله این است که بین پیشرفت‌های سخت‌افزاری و فنی با ملزومات محتوایی یک تناسب و همراهی نیاز است و یکی بدون فرد دیگر منفعت ندارد. دور از انتظار می‌دانم محتوای مناسبی در دسترس گروه توانمندی بوده باشد و تا به امروز برای افتامکانات و تجهیزات بوده که به تشکیل نرسیده باشد.
* نوشته دوبله و خلق کاراکترها و این چنین ادامه حیات کاراکترها با پیروزی یک پویانمایی چه مقدار ربط دارد؟
دوبله در تولیدات پویانمایی نمایشی همانند فیلم سینمایی از آن قسمت‌های اساسی است که بقای یک شخصیت یا جهان‌داستان به آن وابسته است. دوبله پویانمایی تزیینی نیست اما زیبایی‌شناسی تاثییر با آن شکل می‌گیرد و تکمیل می‌شود.
* چرا پویانمایی‌ها و شخصیت‌های خارجی این‌قدر در بازار ایران موفق می باشند؟
در سرزمین ما یقیناً محصولات نمایشی پویانمایی عموماً با تصمیم مخاطب کودک و نوجوان تشکیل خواهد شد، که یقیناً باید ببینیم چه مقدار درعمل و درنتیجه تناسبی با آن مخاطبی که حرف های‌اند دارند.
موفق‌هایشان قصه دارند و در یک چرخه کامل و باکیفیت اراعه خواهد شد. از نظر دیگر، توزیع و دسترسی‌شان هم زیاد راحت و کم‌هزینه است. در این برسی نباید تعارف داشته باشیم، تا بتوانیم حرکت کنیم.
* نوشته اندوخته‌گذاری در تشکیل پویانمایی و صنایع مرتبط به آن چه مقدار قیمت‌افزوده تشکیل می‌کند؟ و اصولاً برای ساخت یک پویانمایی چه مقدار می‌توانیم اشتغال‌زایی داشته باشیم؟
قدم اول این است که پویانمایی را محدود نبینیم. امروز در تبلیغات دنیا پویانمایی سهم قابل توجهی دارد و تولیدات پویانمایی در فضای آموزشی هر روز سهم بیشتری را از آن خود می‌کنند، بعد جایی که پویانمایی و صنایع مرتبطش می‌توانند اشتغال و ثروت تشکیل کنند فقط تولیدات نمایشی همانند فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی نیست. قدم دیگر این است که با چشم باز مشاهده کنیم حوزه‌ای نیست که با پویانمایی داخل ربط نشده باشد. نه‌فقط حوزه فرهنگ و رسانه بلکه فضای اقتصادی و سیاسی سال‌ها است که هم برای پویانمایی آورده دارد هم از پویانمایی برداشت خودش را دارد. امسال که رهبر انقلاب سرلوحه سال را «جهش تشکیل با شراکت مردم» خوانده‌اند، پویانمایی از درجه‌یک‌ترین عرصه‌هایی است که در محتوا و در ساخت و در اندوخته‌گذاری می‌تواند مردم را به عرصۀ خودش متمایل و در آن مؤثر کند.
* اثرگذاری متاورس و هوش مصنوعی در قسمت پویانمایی چه مقدار است؟ آیا مزیّت است یا این که می‌توان از آن به‌گفتن تهدید یاد کرد؟
این‌طور که تا به امروز می‌بینم هوش مصنوعی به پویانمایی پشتیبانی می‌کند و اهمیت قوت خلاقه انسان را در این مراوده زیاد تر مشخص می کند. هوش مصنوعی برای فعالان پویانمایی اکنون ابزاری است که هر روز محبوب‌تر می‌شود و حضورش در دنیای خیال‌انگیز پویانمایی زمان‌های دوراز‌ذهن‌تری را ممکن و ممکن‌تر می‌سازد.
* نوشته مهاجرت انیماتورها را چه مقدار جدی می‌دانید؟ آیا واقعاً بی‌توجهی به گیشه در مهاجرت انیماتورها دخیل است؟
نه‌فقط انیماتورها بلکه مهاجرت دیگر عوامل تخصصی پویانمایی همانند دیگر حوزه‌های وابسته به فناوری‌های تازه قابل تأمل است. در پویانمایی ایران، گسترده‌تر از مهاجرت معمول، دچار شرایطی هستیم که من به آن می‌گویم «مهاجرت درجا»، که یعنی متخصص در سرزمین خودمان نشسته اما برای خارج از ایران کار می‌کند. این نوشته مهمی است و معنی‌اش این است نیرو در اینجا آموزش دانشگاهی و صنفی دیده و کسب توانایی و توانایی کرده و اکنون درخدمت تشکیل داخل نیست، فردی هم دقیقاً از او و کار او خبر ندارد.
یکی از دلایل انجام خواست خارجی مبلغ دستمزد است که به نظر من اصلاً نباید با دقت به امروز اقتصاد داخل فضای رقابت با آن شد. یک علت دیگر به گفتۀ خود فعالان پویانمایی وجود خواست مستمر است، آن‌هم خواست‌هایی که در یک چرخه اشکار جایگاهشان اشکار است. نوشته دقت به گیشه و توزیع و نمایش هم علت فرد دیگر است که به نظر من از‌همه اثرگذارتر است و جایی است که می‌شود برایش تدبیرهایی کرد. متخصص هنگامی ببیند کار او روی پرده سینما یا صفحه تلویزیون یا خط پخش اینترنتی می‌رود و در جشنواره‌ها و رویدادها دیده می‌شود، همین‌جا می‌ماند و حتی با دستمزد غیررقابتی کار می‌کند.
* به نظر شما ساخت پویانمایی‌ها برای شکل‌گیری شخصیت آینده کودکان چه مقدار مهم است و برای از بین بردن برخی مشکلات فرهنگی جامعه چطور می‌توانیم از پویانمایی منفعت گیری کنیم؟
تاثییر محصولات فرهنگی بر جامعه به‌خصوص در پرورش بچه‌ها اکنون دیگر سال‌ها است که بدیهی و پذیرفته‌شده است. از ساده‌ترین مباحث رشد گرفته تا کلان‌ترین مسائل جامعه جهانی، با منفعت گیری از زنجیره پویانمایی در حال گفتن و پیشبرد است. جایی نیست که بشود از پویانمایی منفعت گیری کنند و نکنند، و یقیناً جایی نیست که نشود از چرخه پویانمایی منفعت گیری کرد!
* برخی منتقدان بر این باورند که ما در پویانمایی و یقیناً سینما ضعف فیلمنامه و سناریو داریم؛ شما با این گزاره موافق هستید درحالی‌که کاراکترها و شخصیت‌های تاریخی تعداد بسیاری داریم که می‌توانیم برای ساخت پویانمایی از آن‌ها منفعت گیری کنیم.
بله، در حوزه تولیدات نمایشی پویانمایی همانند فیلم دچار ضعف محتوا و ساختار متن هستیم و این در عرصههای تولیدی دیگر همانند سینما هم دیده می‌شود. یقیناً موافق نیستم که شخصیت‌های تاریخی لزوماً و بدون مناسب‌سازی و فهمشان، آماده غنی‌کردن فضای متنی این تولیدات می باشند اما از آن‌ها هم می‌شود منفعت گیری کرد. چه منفعت گیری از ابعاد آن‌ها و چه شخصیت‌های تازه، نیازمند دقت اختصاصی به حوزه متن و فیلمنامه است. دقت اختصاصی یعنی چه؟ یعنی به ساحت متن احترام گذاشته شود و هرکسی به خودش اجازه ندهد داخل حریمش بشود و فکر کند می‌تواند هر تغییری در آن بدهد. در این‌صورت فردی که متن را خلق می‌کند هم ارج متناسبی دارد و متنش هم ارزشی دارد بعد حرفه‌ای‌تر هم خواهد شد.
در پویانمایی ایران طی دهه‌ها قسمت بسیاری از تولیدات این‌طور پیش می‌رفته که نویسنده و کارگردان و بعضی اوقات حتی تهیه‌کننده و عامل فنی و طراحی یک نفر یا گروهی یکسان بوده که همه کارها را به‌هم‌مدام پیش می‌برده است. امروز با گسترش پویانمایی و ورود افراد متعدد متخصص در هر بخشی مرز بین کارها تا حدی اشکار شده است، اما متن هم چنان زمینی است که همه فکر می‌کنند بازی در آن را بلدند و اختیار دارند واردش شوند.
* جایگاه پویانمایی در زنده نگه‌داشتن یک تمدن و فرهنگ چه مقدار مهم است؟
در پویانمایی ناظر ترکیب هنر و صنعت و رسانه هستیم و چه فضایی بهتر از این برای تمدن‌سازی و معارفه و نگه داری تمدن. امروز کاری نیست که قوت‌های مدعی تمدن برایش سراغ پویانمایی نرفته باشند. ما باید کاروان ایرانی پویانمایی را هم بزرگ‌تر، نیرومندتر و سریع تر کنیم هم راه رشد و حضورش برای معارفه تمدن ایرانی را هموارتر کنیم.
* برخی بر این باورند که چون شخصیت‌ها در پویانمایی میرا نیستند می‌توان از آن‌ها برای سالیان متمادی و نسل‌های گوناگون منفعت گیری کرد؛ به شرطی که سناریوی مناسبی داشته باشیم، نظر شما چیست؟
شخصیت اگر به‌درستی ساخته شود بله میرا نیست، اما زیاد شخصیت‌هایی در پویانمایی‌ها بوده‌اند که هیچ نشان ماندگاری ندارند. سناریو و فیلمنامه و قصه یک بخشی از جهان‌داستان و فضای جامعی است که اگر با دقت و با مقصد روشن تشکیل شود تا زمان‌ها منعطف و قابل منفعت گیری خواهد می بود. این هم از مسائلی است که باید در پویانمایی ایرانی فکری برایش بشود، چون می‌توانیم این‌همه دارایی خلاقه و ذهن‌های خلاق چیزهایی را خلق کنیم که فراتر از این مرزهای جغرافیایی هم دیده و شناخته شوند و بمانند.
انتهای مطلب/
دسته بندی مطالب
کسب وکار