خبرهایی از «پایتخت»، «زیرخاکی» و چند برند دیگر/ صداوسیما چه چالش هایی در سریال سازی دارد؟

به نقل از خبرنگار فرهنگی ، دهمین شبِ «جام‌جم» به نوشته بازدید سریال‌ها و تولیدات نمایشی تعلق اشکار کرد، حامد عنقا و مهدی نقویان دو میهمان این برنامه بودند که سؤالات را احمد موسوی‌صمدی مجری برنامه با حامد عنقا اغاز کرد، تهیه‌کننده و نویسنده شناخته‌شده سینما و تلویزیون در جواب به این سوال درمورد وجود نداشتن خودش در تلویزیون و این‌که چرا دیگر سریال‌های خیابان‌خلوت‌کن برای صداوسیما تشکیل نمی‌کند، او گفت: این‌گونه نیست ما هستیم چرا نباشیم؟! چندین پارامتر تعیین‌کننده است برای این که بتوانیم از آن سریال‌هایی که شما گفتید تشکیل کنیم. همه پارامترها این نیست که خود فرد تصمیم‌گیر باشد بلکه عوامل فرد دیگر مؤثر است، به‌نظرم جواب این سوال به من ربط اشکار نمی‌کند و فکر می‌کنم آقای نقویان باید جواب بدهند.

وی گفت: ما دچار کار فرد دیگر هستیم اگر همه شد احتمالا مجدد کار فرد دیگر را داشته باشیم و فرقی نمی‌کند. متأسفانه این روزها بازی بیرون و داخل تلویزیون را تشکیل کردند که مبتذل است. خودمان ناخواسته داریم در بازی‌ای می‌افتیم؛ بازی بازیگرانی است که هیچ دو سر این ماجرا نیستند بلکه ارتزاق آنها از این دو گانه‌سازی جعلی است که اتفاق می‌افتد. چرا که اگر من سریال در شبکه نمایش‌خانگی می‌سازم برای همان مخاطبی است که چهار پنج سال پیش در آنتن شبکه دو و سه سریال روی آنتن داشتم.

بازی مبتذل داخل و بیرونِ تلویزیون!

عنقا در ادامه پافشاری کرد: باور دارم ورود به این او گفت و گو‌ها دقیقاً افتادن در همان بازی مبتذلی است که به آن اشاره کردم. اما هنگامی می‌بینیم این جریان به رده‌های بالای مدیریتی می‌رسد یک حسّ رقابت کاذب تشکیل می‌کند بخشی از آن به عدم مطمعن به نفس بخشی از هرم مدیریتی برمی‌گردد. سریال‌هایی که در تلویزیون موفق بوده صاحب کارگردان، تهیه‌کننه و نویسندگانی بودند که در نمایش‌خانگی هم موفق‌اند. برخلاف این مسئله هم بوده کارگردان و تهیه‌کننده‌ای که در تلویزیون موفق نبودند در نمایش‌خانگی توانستند موفق باشند. اما مخاطب یکی است و ما هر تشکیل فرهنگی داشته باشیم در سبد فرهنگی مردم ایران قرار می‌گیرد؛ بعد حقیقت این است در آن بازی نیفتیم. 

تهیه‌کننده سینما و تلویزیون در جواب به این سوال که آیا آقازاده را دوست نداشت در تلویزیون بسازد، او گفت: هرکاری برای مدیوم خاص خودش ساخته می‌بشود؛ در همه جای دنیا هرچیزی که در برودکست‌ها هست و همان تهیه‌کننده‌ای که یک برنامه یا تاکشو را برای یک شبکه عمومی می‌سازد همان تهیه‌کننده روی استریمر آن جنس برنامه را نمی‌سازد و طبیعتاً فرق می‌کند. این که دلت بخواهد آقازاده را آنجا بسازی و پدر را در اینجا؛ این‌طور نیست حتماً جنس برنامه‌ها فرق می‌کند و به گفتن فردی که محصول تشکیل می‌کنی باید ببینی با چه نگاهی تشکیل می‌کنی و باز هم فکر می‌کنم این قیاس به ذاته نادرست است.

تعامل تلویزیون با تهیه‌کنندگان، کارگردانان و بازیگران چهره چطور است؟

نقویان در جواب به این سوال که اوضاع شما در تعامل با تهیه‌کنندگان و کارگردان و حتی یک لایه از بازیگران چهره خوب است و آیا حالت سریال‌های ما نسبت به قبل خوب است و چرا ما مجدد ناظر سریال‌هایی نیستیم که مخاطب را تکه به تکه با خودش همراه کند، افزود: به نظرم احتمالا ما در حوزه ربط گرفتن با هنرمندان و تهیه‌کنندگان و کارگردانان خاص کم‌کاری داشته باشیم اما این که مأموریت به ما دادند که از آنها منفعت گیری نکنیم این‌گونه نیست بلکه به ما مأموریت دادند از وجود هنرمندان بزرگ منفعت گیری بشود و سوال و جواب می‌کنند در طول هفته با چه افرادی جلسه داشتیم.

او همین طور گفت: نمی‌خواهم زیاد شعاری هم سخن بگویید کنم اما واقعاً در سیمافیلم درب به روی فردی بسته نیست و آن‌چیزی که به مسئولیت تلویزیون است و در سند تحول که محصول و عصاره تیم تازه مدیریتی سازمان است وجود دارد؛ به نهضت دنباله‌سازی برمی‌گردد. یعنی ما به سمت برخی از سریال‌های موفق رفته‌ایم تا آنها را ادامه بدهیم و جزو برنامه‌های مهم ما محسوب می‌بشود. اندوخته‌های تلویزیون فقط خود سریال‌ها نیستند بلکه خود هنرمندان هم اندوخته تلویزیون‌اند و منفعت گیری از یکسری از آنها که به هر دلیلی فاصله افتاده، کم‌کار شدند و یا در واقع هنرمندانی که با تلویزیون همکاری نکردند، تلاش ما این است ربط دوستانه داشته باشیم. نمی‌خواهم اینجا اسم بیاورم چون به نتیجه کامل نرسیدیم احتمالا دوست نداشته باشند اما ما دوست داریم این ربط دوستانه باشد؛ ما نظر بدهیم و آنها هم نظر بدهند و این تعامل برقرار باشد.

با اهمیت ترین چالش تلویزیون در سریال‌سازی چیست؟

عنقا در جواب به این سوال که با اهمیت ترین چالش ما در سریال‌سازی چیست، او گفت: من ترجیح می‌دهم یک چیزی درمورد سخن بگویید‌های آقای نقویان بگویم که ذهن مرا دچار کرد. من یادم نمی‌آید برای ساختن یا نساختن یک کار با یک کارگردان و تهیه‌کننده و بازیگر خصوصاً در سیمافیلم طوری پیش برویم که این‌قدر ناچار به پاسخگویی شایعه ها اخبار باشیم. آقای نقویان انها گفتند من نمی‌گویم با چه افرادی سخن بگویید کردیم که حاشیه‌ای نشود و احتمالا راضی نباشند.

او گفت: من یادم نمی‌آید چند سال پیش این‌طوری بوده باشد و یادم نمی‌آید مدیران ارشد سازمان صداوسیما برای ساختن یک کاری آن‌قدر داخل او مباحثه با تهیه‌کننده و کارگردان بشوند و در سکوت خبری پیش بروند. اتفاقاً همیشه برعکسِ این رفتارها می بود و خاطرتان باشد مدیران شبکه‌ها برخی اوقات آرزوهای دور و درازشان را نیز می‌انها گفتند. ما یک سریالی می‌خواهیم در این حوزه بسازیم که کارگردان آن روحش هم خبردار نبوده است اما اسمِ او را می‌آوردند. اما الان آقای نقویان به گفتن رئیس مرکز سیمافیلم سخن بگویید‌های جدّی‌اش که درمورد اغاز یک سریال و کار نمایشی است را می‌گوید بگذارید درمورد‌اش سخن نزنیم. من فکر می‌کنم دچار یک عدم مطمعن به نفس در حوزه مدیریتی شده‌ایم؛ ناظر مثالِ آن همان سریال «پایتخت» است که در فضای‌مجازی درمورد‌اش او گفت و گو‌های بسیاری شد. رئیس سازمان صداوسیما در او گفت‌وگویی اظهار می‌کند بلافاصله سیمافیلم توضیحاتی می‌دهد.

دعوا بر سرِ «پایتخت»

تهیه‌کننده سریال «آقازاده» و «پدر» خاطرنشان کرد: ما درمورد سریالی (پایتخت) سخن بگویید می‌کنیم که یکی از موفق‌ترین کارها بوده است. آیا فصل آخر آن همانند فصل یک و دو بوده و حتماً هم به آن زیاد نقد داخل است. اما کدام کار این‌گونه نبوده! درمورد کارگردان موفقی به نام سیروس مقدم سخن بگویید می‌کنیم که الان دو سال است برای تلویزیون سریالی نساخته است. سیروس مقدم به جز پایتخت، ۲۰ سریال موفق دیگر را در دو دهه ساخته؛ از اغما و زیر هشت گرفته تا رستگاران و برخی از کارهای موفق اجتماعی دیگر. اما تا این مدت نمی‌دانم چرا اولاً او کم‌کار شده و چرا قضیه پایتخت آنقدر تابوست؟ می‌دانید چرا؟ چون یک قسمت رسانه‌ای نسبت به آن همسو می‌بشود و یک قسمت رسانه‌ای نسبت به آن گارد می‌گیرد. 

ماجرای ورود علی‌عسکری به «پایتخت۶»

او به ماجرای ورود علی‌عسکری رئیس اسبق سازمان صداوسیما به ماجرای پایتخت۶ اشاره کرد و او گفت: یادم نمی‌آید تا قبل از آقای علی‌عسکری رئیس اسبق صداوسیما به‌واسطه یک نوشته رسانه‌ای، تیم برنامه‌ساز خودش را توبیخ علنی رسانه‌ای کرده باشد. اگر خاطرتان باشد یک زمان اختتامیه جشنواره فجر که آقای حاتمی‌کیا نسبت به اجرای آقای رشیدپور در برنامه «هفت» گله های داشتند و یا سرِ ماجرای «پایتخت» که آقای علی‌عسکری انها گفتند “بروید تجسس کنید احتمالا نفوذی در کار باشد.”، آیا سیروس مقدم، حسن فتحی و محمدحسین لطیفی یک‌شبه به وجود نیامده‌اند و ۳۰ سال سابقه پشت آن است، در واقع میلیاردها میلیارد تومان اندوخته شده تا سیروس مقدم برند شده است. چطور به‌راحتی سیروس مقدم، محمدحسین لطیفی، کمال تبریزی و حسن فتحی را کنار بگذارند؟ مگر مزرعه بلال است که همین‌طوری بالا بیاید؟!!

عنقا در جواب به این سوال که آیا این نکاتی که نقل می‌کنید نتیجه سوءتدبیر مدیریتی است، خاطرنشان کرد: قضیه عدم مطمعن به نفس است و آقای علی‌عسکری هنگامی آن سخن بگویید را نقل کرد اولین چیزی که زیر سوال برد ساختار مدیریتی خودش می بود و از معاون سیما و مدیر شبکه و همه سلسله‌مراتب که سریال «پایتخت» تولیدشده را زیر سوال برد بی‌آنکه فهمید باشد. امروز دیگر در این توانایی‌های اتفاق افتاده قرار نگیریم. من واقعاً متعجب می‌شوم که چرا مرکز سیمافیلم بابت این که با یک مجموعه موفق او مباحثه کند که یک سریال موفق برای آنتن تلویزیون جمهوری اسلامی بسازد ناچار به تکذیب و توضیح بشود. چرا؟ این مشکل را نباید در تولیدکنندگان دید چون معلوم است آرتیست می‌خواهد کار کند.  

در این قسمت از برنامه احمد موسوی صمدی مجری برنامه این مسئله را نقل کرد که آیا بازی عوامل نیست که قیمت را بالا ببرند؛ عنقا این‌گونه جواب داد: حتماً این گونه هست و همیشه هم بوده اما مدیریت ما هم مهم است.

چالش سیمافیلم در حوزه سریال‌سازی

نقویان در جواب به این سوال که چالش سیمافیلم در حوزه سریال‌سازی چیست و با چه اتفاقاتی امروز دست و پنجه نرم می‌کند، خاطرنشان کرد: از آقای عنقا سپاس می‌کنم که یک مقدار سخن دل ما را زدند و زمان خودشان را برای دفاع از ما گذاشتند. این مسئله که عدم مطمعن به نفس وجود دارد تحلیل ما این است که در بین هنرمندان وجود دارد تا مدیران؛ بالأخره هنگامی یک دستاوردی برای ما تشکیل می‌بشود که با فلان شخص مذاکره کردیم و برای ما دستاوردی به حساب می‌آید؛ گفتن آنها ربطی به مطمعن به نفس ندارد اما توسط هنرمندان که علت دارند و من می‌گویم حق دارند از یک تهاجم بزرگ رسانه‌ای که همه را دچار تزلزل کرده، نشأت می‌گیرد.

وی در ادامه افزود: این شکاف اجتماعی که ما در سال‌های تازه شاهدش هستیم به علت کم‌کاری نهادهای فرهنگی است و ما همیشه دشمن را در معادلات خودمان فکر نمی‌کنیم. در حالی که دشمن زیاد خوب کار می‌کند و زیاد از نیروهای ما را به سمت خودشان کشانده است. از طرفی این علتیک هراس مجازی شده و یک بخشی از آنها که خبر‌رسانی نمی‌بشود ما امین این دوستان هستیم و هنگامی داخل مذاکره می‌شویم با یک شروط دو طرفه داخل مذاکره شویم و یک بخشی هم مرتبط به ما می‌بشود و ما نمی‌خواهیم مشتِ خودمان را در روبه رو رقبای‌مان باز کنیم. یقیناً این رقیب ها برای ما ترسناک نیستند و اتفاقاً یک رقابت جذابی است که کیفیت کار خودمان را بالا ببریم و در این رقابت خودمان را قوی کنیم.  

رئیس مرکز سیمافیلم خاطرنشان کرد: ما تلاش می‌کنیم این خطاهای مدیریتی را کم کنیم اما ما در سیمافیلم با چه چیزی دست و پنجه نرم می‌کنیم؟ به نظرم سینما هم در این قسمت با ما وجه اشتراک دارد و این پلتفرم‌ها به سود و بازاریابی مستقیم رسیدند و خودشان را اداره کنند. و رقیب جدّی در رقابت مالی شدند و احتمالا حساب و کتاب های فیلمسازی را به هم ریختند. یقیناً تلویزیون کمپانی تشکیل هنرمند و بازیگر بوده و هیچ ایرادی ندارد. شما گفتید چرا فلان شخص نیست امکان پذیر دو سال سپس هم عیب بگیرند که چرا آقای راعی نیست که سریال «آتش و باد» را ساخت و یا سعید آقاخانی نیست که «نون‌خ» را ساخت؛ این اتفاقات وجود دارد چون تلویزیون در حال پوست‌اندازی است و هنرمندان تازه می‌آید و این‌ها یک نقد غیرمنصفانه است که به تلویزیون می‌کنند. 

وی درمورد بازیگران و عوامل نمایش‌خانگی، او گفت: در پلتفرم‌ها عوامل و بازیگران به کلمه سلبریتی و چهره‌اند و ۱۰ درصد در آنها استعدادیابی وجود دارد و تلویزیون برعکسِ آن وجود دارد. او گفت و گو پرورش نیروی انسانی امروز زیاد مهم است و دغدغه‌هایی که در تلویزیون وجود دارد احتمالا در پلتفرم‌ها وجود نداشته باشد. تلویزیون یک نهاد حکومتی است و باید در راستای منافع حکومت خودش کار کند همچون دیگر تلویزیون‌ها که همین سیاست را جستوجو می‌کنند. ساخت کارهای تاریخی هزینه گزافی دارد و زمان بسیاری هم می‌برد منظورم از پرورش نیروی انسانی برای اینجاست. و مدام مانع ها و مشکلاتی وجود دارند که جلوی پای تلویزیون می‌گذارند. 

نوشته پول نیست

عنقا در ادامه درمورد سخن بگویید‌های نقویان این مسئله را نقل کرد: شما نوشته دستمزد و هزینه‌های نمایش‌خانگی را نقل کردید که زیاد بالاست؛ این روزها یک سریال در پلتفرم پخش می‌بشود به اسمِ «مرداب» که برزو نیک‌نژاد کارگردانی می‌کند. تا چند ماه پیش «سرگیجه» را بهرنگ توفیقی برای پلتفرمی دیگر داشت و به زودی اطیابی هم سریالی را به یک پلتفرم دیگر می‌رساند. هر سه کارگردان را نگاه کنیم در تلویزیون کار کردند. برای مثالً بهرنگ توفیقی «آقازاده» را برای نمایش‌خانگی کار کرد و سپس برای تلویزیون «افرا» را ساخت. سعید آقاخانی «نون‌خ» می‌سازد و قبل از آن برای نمایش‌خانگی «راز بقا»؛ آقاخانی با نصف دستمزد آن سریال خانگی، «نون‌خ» را می‌سازد. حتماً دستمزد بهرنگ توفیقی در «افرا» از «آقازاده» زیاد تر بوده است و این مسئله را به شهادت بیشتر از ۲۰ سال کار کردن در تلویزیون می‌گویم.

سرزمین کهن به سرزمین مادری رسید!

او همین طور گفت: من زیاد پارامتر مالی را قبول ندارم که عامل مؤثری باشد. همین الان سریالی پخش می‌کنید که کاری ندارم به علت عدم مطمعن به نفس مدیران در زمان خودش «سرزمین کهن» این همه اتفاقات برای آن به وجود آمد و از «سرزمین کهن» امروز به «سرزمین مادری» رسید. مطلقاً هیچ پلتفرمی نه امروز بلکه همان موقع که این کارها ساخته می‌شد توان مالی جمع کردن این بازیگران به جهت پرداخت ماهانه را ندارد و نداشته است. همان موقع که سریال ساخته می‌بشود این بازیگران، بازیگرانی نبودند که امروز گران شدند؛ امیر آقایی، نیکی کریمی و شهاب حسینی همان موقع هم گران بودند. 

تهیه‌کننده سریال «لیلا» پافشاری کرد: این که سه پلتفرم خودشان را برای سهم بازار محدود، در رقابت ببینند زیاد طبیعی است. مگر این که خود سازمان صداوسیما خودش را رقیب دو سه پلتفرم می‌داند فهمید نمی‌شوم. یک اتفاق مهمتر را فهمید نمی‌شوم ماموریت حاکمیتی صداوسیما و امثال ما که کار می‌کنیم برنامه خوب و سرگرم‌کننده برای مردم بسازیم نه برای رقیب‌مان! مردم سریال خوب در تلویزیون پخش بشود یا پلتفرم می‌بینند. این آن مسئله مهم است. 

صداوسیما رقیب پلتفرم‌ها نیست

او گفت: من نوشته دوگانه‌سازی را نمی‌فهمم؛ این روزها هم آنقدر درمورد ساترا می‌گویند. صداوسیما رقیب پلتفرم‌ها است و از این سخن‌ها؛ اگر تلویزیون خودش را رقیب پلتفرم‌ها بداند نقض غرض است. همانند این که بچه‌های رادیو بگویند از آن روزی که پادکست‌ها آمده‌اند شنونده‌هایمان کم شده است. اگر رادیو محلی در جاکارتا باشد سخن‌تان قبول اما به گفتن یک دستگاه حاکمیتی که نامش سازمان صداوسیماست اصولاً رقیب دیدن زیاد نقض غرض است. 

عنقا پافشاری کرد: مرکز سیمافیلم به گفتن تولیدکننده سریال برای ۸۰ میلیون ایرانی در مقام رقابت با فیلیمو، نماوا، فیلم‌نت و ۱۰ پلتفرم دیگر قرار نمی‌گیرد. حتی اگر آن‌چیزی که فیلیمو و فیلم‌نت و بقیه پلتفرم‌ها می‌سازند در سبد فرهنگی می باشند. شما در دستگاه حاکمیتی ماموریت دارید بدون نگاه به سود و زیان با صرف بودجه، برای من و خانواده‌ام که در خانه نشسته‌ایم اوقات درستی را فراهم کنید. چطور می‌بشود شما ظرفیت خودتان را با یک پلتفرم که کل ظرفیت آن در سال پنج سریال است قیاس می‌کنید. پنج سریال برای یک فصل تلویزیون هم نیست. چرا قیاس می‌کنید؟ به این علت مشکل و چالش سریال‌سازی وجود و عدم وجود پلتفرم‌ها نیست. 

نقویان او گفت: در دو سال قبل این عصر را عصر تحول در صدا و سیما می‌شناسند هنگامی می‌گویم تحول یعنی ریل‌گذاری قرار است جا به جا بشود. همانند شعارهایی است که مدیران می‌آیند و می‌گویند و هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد. هنگامی ریل‌گذاری قرار است جا به جا بشود اولین جایی که صدمه می‌بیند آنتن است و از لحاظ مقداریّت تولیدات دچار صدمه خواهد شد و از نظر نمایشی هم به شدت خودش را مشخص می کند. در یکی دوسال قبل این اتفاق افتاده است و تحول در حوزه زیر ساخت‌ها به طور جدّی رقم خورد و الان این مرحله را گذراندیم. در دوره‌ای هستیم که محصول خودش را مشخص می کند و نمی‌خواهم بهانه بیاورم که در دوران تحول هستیم.

چرا تلویزیون در باکس مهم‌اش سریال تکراری پخش می‌کند؟

وی در جواب به این سوال که چرا واقعاً امروز ناظر این هستیم در باکس مهم، سریال تکراری پخش می‌بشود، او گفت: پنج مرکز تولیدی ذیل معاونت سیما شکل گرفته است که قبلاً سیمافیلم و مرکز صبا بودند و امروز سیمرغ، مرکز آثار مختصر و مرکز فیلمنامه آمدند که آنتن را پُر کنند. اگر می‌خواهیم تحول کنیم باید تحمل مشکلات هم داشته باشیم و چندین دفعه رئیس سازمان صداوسیما هم حرف های‌اند و معاونت سیما هم به این مسئله اشاره کرده اتفاقِ پیچیده‌ای نیست.

عنقا در ادامه به این مسئله اشاره کرد: شما سخن از تحول می‌زنید اما چرا منِ مخاطب باید مسیر تحول شما را تحمل کنم. یعنی می‌گویید دو سال چیزی نبینیم تا تحول اتفاق بیفتد. آقای نقویان چه توقعی از منِ مخاطب دارید با مقدمه‌ای که اشاره کردید هم پلتفرم‌ها را رقیب می‌بینم و هم دوست دارم مرا ببینند و پلتفرم‌ها را نبینند. در این دو ساله من هم به گفتن مخاطب زیاد سریعتر منقلب می‌شوم تا شما؛ من خودم را در این سازمان می‌بینم و فقط به جای مخاطب می‌گذارم که ساعت ۱۲ شب نشسته و سوال او این باشد چرا من صبر کنم تا سیستم شما تحول کند. از نظر من پلتفرم‌ها رقیب نیستند و اگر هرکسی در سازمان صداوسیما در هر رده‌ای پلتفرم‌ها را رقیب خودشان بدانند نمی‌داند کجا نشسته است. 

چند دستاورد؛ احیای برندهایی همانند «پایتخت» و ساخت فصل دوم سریال قدیمی پوراحمد

نقویان در آخر سخن بگویید‌هایش درمورد چند دستاورد در سیمافیلم سخن بگویید کرد و او گفت: یکی از کارهای خوبی که انجام شد ادغام گروه‌های فیلم و سریال می بود که همه در سیمافیلم متمرکز شدند. ما در این زمان کار تولیدی را متوقف نکردیم بلکه به طور موازی جلو رفته و احتمالا یک فراز و نشیب‌هایی داشته و چند ماهی هم اختلال جدّی آنتن داشت اما تعطیل نکردیم.تولیدات قطع نشده و ۱۸ سریال سریال جلوی دوربین است که دو سریالِ آن دست معاونت برون مرزی است. 

او گفت: این روزها در تدارک ساخت فصل دوم سریال «سرنخ» مرحوم کیومرث پوراحمد هستیم و احیای برندهای بلاتکلیف همانند «نون‌خ»، «پایتخت» و «زیرخاکی» و این چنین آقای دچار و دعوت از برندها و هنرمندان شاخص که در کنار هنرمندان جوان دعوت می‌کنیم. ماموریت ذاتی دوران تحول است که به موضوعات گوناگون بپردازیم. خوشبختانه از تاریخ اسلام و تاریخ ایران تا قسمت‌های گوناگون دیگر سریال تدارک دیده‌ایم که مخاطبان با یک تنوع ژانر روبه رو خواهند شد.

انتهای مطلب/