خودروسازان ایرانی در طول چند سال اخیر، روند پر فراز و نشیبی را در بخش تولید و عرضه تجربه کردهاند. تولید خودروسازان از زمان اجرای توافق موقت هستهای در سال ۹۳، رونق گرفت. این رونق با اندکی تغییر تا سال ۱۳۹۷ ادامه یافت، زمانی که بازگشت مجدد تحریمها تولید خودرو را با مشکل مواجه کرد. افت سهمگین تولید خودروسازان در سال ۱۳۹۸، معضل بزرگی است که تاکنون جبران نشده است. به عبارت دیگر خودروسازان همچنان نتوانستهاند به آمار تولید سال ۱۳۹۶ خود برسند.
طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، خودروسازان در سال ۱۳۹۶ بهترین نسبت تعهد و تولید خودرو را داشتهاند. خودروسازان در این سال موفق شدند تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو تولید کنند، در حالی که تعهد آنها تنها ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو بوده است. تنها یکسال بعد یعنی در سال ۱۳۹۷، تعهد و تولید به یکدیگر رسیدند. اوضاع در سال ۱۳۹۸ بسیار وخیم شد و تعهد از تولید پیشی گرفت. طی دو سال بعد نیز به دلیل شرایط خاص بازار خودرو، عده زیادی از مشتریان به قصد سرمایهگذاری وارد این بازار شدند. نتیجه این رویه، افزایش تعهدات طی سالیان ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بود. در این مدت نیز خودروسازها نتوانستند به آمار تولید قبل از ۱۳۹۷ دست یابند.
جدول نسبت تعهد و تولید خودروسازان طی شش سال اخیر:
سال | تولید خودروسازان | تعهد خودروسازان |
۱۳۹۶ | ۱.۳ میلیون خودرو | ۶۰۰ هزار خودرو |
۱۳۹۷ | ۷۹۹ هزار خودرو | ۶۹۴ هزار خودرو |
۱۳۹۸ | ۷۲۷ هزار خودرو | ۸۴۴ هزار خودرو |
۱۳۹۹ | ۸۵۶ هزار خودرو | ۷۸۰ هزار خودرو |
۱۴۰۰ | ۸۰۰ هزار خودرو | ۶۵۰ هزار خودرو |
۱۴۰۱ | ۱.۱ میلیون خودرو | ۵۰۰ هزار خودرو |
از سال ۱۴۰۱ و با تغییر رویه عرضه خودرو، میزان افت در تقاضای خودرو را شاهد بودیم که حاصل آن کاهش تعهدات خودروسازان بوده است. بازار خودرو از پاییز ۱۴۰۱ وارد دوره رکود شد و بسیاری از خودروهای پر تیراژ همچون ساینا و کوییک، از شمول قرعهکشی خودرو خارج شدند. میزان تعهد خودروسازان از ۶۵۰ هزار دستگاه در سال ۱۴۰۰، به ۵۰۰ هزار دستگاه در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است. خودروسازها نیز موفق شدند تا در این سال بیش از یک میلیون دستگاه خودرو تولید کنند. با این حال هنوز نسبت تعهد و تولید خودروسازان به سال ۱۳۹۶ نرسیده است. برای کسب اطلاعات در مورد سال ۱۴۰۲، باید تا پایان سال جاری صبر کنیم. در آن صورت مشخص میشود که آیا اجرای سامانه یکپارچه موجب افزایش تعهد خودروسازان شده است یا خیر.